چالش‌ها و راهکارهای زراعت برنج ایرانی

چکیده :

اهمیت توجه به زراعت برنج امر بدیهی است چون برنج بعد از گندم غذای اصلی مردم کشور ماست . سطح زیرکشت برنج در کشور در حدود 600 هزار هکتار می باشد که در ده سال گذشته بین 550 تا 650 هزار هکتار در نوسان بوده است . در سواحل دریای مازندران ، حدود 460 هزار هکتار زمین شالیزاری وجود دارد . بنظر می رسد زراعت برنج ایرانی با چالش‌های متعددی مواجه است که می توان به تخریب منابع طبیعی ،‌ عدم عمران و توسعه روستاها ،‌ عدم مشارکت کشاورزان در تصمیم گیری و سیاست گذاری ، وجود نظام‌های سنتی ، بالا بودن ریسک تولید در زراعت برنج و عدم توسعه صنایع جانبی و تسریع در عملیات تسطیح اراضی شالیزاری اشاره نمود. در این مقاله بطور اجمالی موارد گفته شده مورد بحث قرار می‌گیرد .

«کسی که آب و خاک داشته باشد و نیازمند باشد خداوند او را از رحمت خود دور خواهد نمود»

بدیهی است توجه به زراعت برنج در کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است . برنج غذای اصلی مردم کشور ماست و هر خانوار ایرانی در روز حداقل یک وعده غذایی برنج مصرف می کند. روند رشد جمعیت در کشور و نیاز جامعه به برنج ما را بر آن می‌دارد برای سال 1400 هجری شمسی که جمعیت کشور در حدود 100 میلیون نفر خواهد شد برنامه ریزی کرد و برای رسیدن به هدف باید  چالش‌های پیش رو را شناسایی کرد.

عوامل و منابع مؤثر در تولید یا زراعت محصول کشاورزی شامل ،‌ نیروی انسانی ، زمین ، سرمایه و منابع طبیعی است . تخریب منابع طبیعی ،‌ عدم عمران و توسعه روستاها ،‌عدم مشارکت کشاورزان در تصمیم گیری و سیاست گذاری ، وجود نظام‌های سنتی ، بالا بودن ریسک تولید در زراعت برنج و عدم توسعه صنایع جانبی و تسریع در عملیات تسطیح اراضی شالیزاری از جمله عواملی هستند که روند افزایش و ثبات تولید برنج در کشور را دچار دستخوش نوسانات می کند. در این مقاله بصور اجمالی موارد گفته شده مورد بحث قرار می‌گیرد .

تکنولوژی برنج - نگاهی به صنعت شالی کوبی کشور

 مقدمه

برنج ، گیاهی است که به علت نیاز زیادی که اغلب مردم جهان به آن دارند در بین غلات بعد از گندم در سطح بسیار وسیعی از زمین های زراعتی برخی از کشور های مختلف جهان کشت می گردد. کشت و کار برنج در دنیا و تولید آن از نظر کیفیت و کمیت دارای اهمیت خاصی است، زیرا برنج یکی از نباتاتی است که دانه آن برای تامین غذای اصلی بیش از نصف مردم جهان(6/1 میلیارد نفر) بکار می رود. در بخش عظیمی از قاره آسیا ، برنج تامین کننده بیش از 80 درصد کالری و 75 درصد پروتئین مصرفی مردم می باشد. خاستگاه اصلی برنج ، آسیای جنوب شرقی است و از آنجا بتدریج به سایر نقاط جهان راه یافته است. بنا بر اسناد تاریخی ،کشت برنج در چین و هند پیشینه هفت هزار ساله دارد. در مورد ورود برنج به ایران، برخی آن را به زمان هخامنشیان و عده ای به زمان ساسانیان و گروهی به دوره بعد از ورود عرب ها به ایران نسبت می دهند. بنابر اظهار لا توفر کشت برنج در ایران پس از تسلط اعراب به ایران رونق گرفته است. حدود 95 درصد برنج دنیا در کشورهای در حال توسعه و عمدتا در قاره آسیا تولید می شود . همچنین 90 درصد برنج آسیا به مصرف داخلی رسیده و تنها حدود 5-4 درصد تولید در تجارت جهانی وارد می شود. برنج دارای جنس و گونه های زیادی است که مهمترین جنس أن oryza وگونه زراعتی آن sativa است. گونه sativa که در تغذیه انسان ، نقش مهمی دارد بدون عملیات تبدیل ، قابل مصرف غذایی انسان نمیباشد، اما در روند تبدیل، دانه برنج دچار خسارت کمی و کیفی شده و اجزاء و ( by-product ) های مختلف از آن تولید می گردد که متاسفانه در شرایط کنونی به دلیل عدم وجود تکنولوژی و تجهیزات مناسب و مدرن ،بلا استفاده مانده اند. کشور ما با تولید حدود8/2 میلیون تن شلتوک و وجود بیش از 4000 واحد شالی کوچک در استانها، پتانسیل مناسبی برای فرآوری و تولید محصولات با ارزش افزوده می باشد.